Компания жаңалықтары

"Ұлттық экспорттық стратегия" мемлекеттік бағдарламасы Қазақстандық бизнестің экспорттық әлеуетін ашуға бағытталған. Қазақстан экономикасының қандай салаларында серпіліс жасау керектігі мен қандай нарықтарды игеру қажеттілігі туралы-"Капитал.kz" тілшісіне берген сұхбатында "KazakhExport" экспорттық сақтандыру компаниясы" АҚ Басқарма төрағасы Руслан Искаков айтып берді.

-Руслан Викторович, "Ұлттық экспорттық стратегия" мемлекеттік бағдарламасы 2022 жылға қарай шикізаттық емес экспорт көлемін 1,5 есеге ұлғайтуға бағытталған. Сіз қалай ойлайсыз, мәлімделген көрсеткіштерге қол жеткізу мүмкін бе?

- "Ұлттық экспорттық стратегия" мемлекеттік бағдарламасына сәйкес, 2022 жылға қарай шикізаттық емес тауарлар, жұмыстар мен қызметтер экспортының көлемі $31,8 млрд.құрауы тиіс. 2018 жылдың қорытындысы бойынша аралық көрсеткіш – $22,7 млрд. Егер статистикаға қарасақ, өңделген тауарлар экспорты $15,7 млрд, қызметтер экспорты – шамамен $7,2 млрд, яғни 100% - дан астамды құрады. 2022 жылға келетін болсақ, Қазақстанның іс жүзінде тағы 4 жылы бар, $9 млрд.серпіліс жасау үшін Үкімет экспортты қолдауға 500 млрд. теңге бөлу туралы шешім қабылдады. Осы ресурстарды ескере отырып, 2022 жылға қарай алға қойылған міндеттерге қол жеткізу өте мүмкін.

-Қандай салаларға үміт басым?

- Перспективалы "экспорттық себеттің" құрамына мыналар сияқты салалардың 116 тауары енгізілген: ауыл шаруашылығы, тамақ және жеңіл өнеркәсіп, қара, түсті және бағалы металдар, химия және мұнай химиясы, машина жасау, ағаш өңдеу, құрылыс материалдары.Бұл секторларға үлкен басымдық жасалып беріліп отыр. Сонымен қатар, экспорттық себетке қаржы, іскерлік, ғарыштық қызметтер, сондай-ақ көлік, медицина, білім және туризм саласындағы қызметтер  енгізілді.

Атап айтқанда, көлік қызметтері Қазақстанның транзиттік әлеуетін пайдалануды көздейді. Мысалы, Қытаймен бастамашылық жасаған жаһандық көлік және инвестициялық инфрақұрылым – "Бір белдеу, бір жол"жобасына қатысу. Қаржылық және іскерлік қызметтер көрсету саласында бірінші кезекте "Астана"халықаралық қаржы орталығының әлеуетін пайдалану туралы сөз болып отыр. Ғарыш қызметтері туралы айтқанда, "KazSat"сериялы ғарыш аппараттарының спутниктік сыйымдылығын ұсыну жөніндегі қызметтерді экспорттау мүмкіндігі көзделеді.

Айта кету керек,"экспорттық себет" Ұлттық экспорттық стратегияда айқындалған өлшемдерге сәйкес жыл сайын өзектіленетін болады. Бірақ, әрине, қолдау шаралары перспективалық "экспорттық себетке"қосылғанына қарамастан, шикізаттық емес тауарлардың барлық экспорттаушыларына көрсетілетін болады.

-Ал, экспорттық ағындарды бағыттаған дұрыс болып табылатын басымдықты нарықтар айқындалды ма?

- Әрине. Қазақстан үшін Ресеймен және Қытаймен қатар Беларусь, Үндістан, Иран, Қырғызстан, Түркия, Өзбекстан және Украина сияқты елдер экспорттық қызығушылық танытуда. Әзірбайжан, Армения, Ауғанстан, Грузия, Латвия, Моңғолия, Нидерланды, Польша, Тәжікстан, Түркіменстан - экспорттық қызығушылығы бірқалыпты елдер. Осы мемлекеттермен болашақта өткізудің шектеулі нарығына және сауда кедергілерін жоюға байланысты қазақстандық өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыратын бірқатар шаралар қабылданған жағдайда айтарлықтай сауда қатынастары болуы мүмкін. Сондай-ақ ұзақ мерзімді перспективада Қазақстанға: Ұлыбритания, Германия, Италия, Финляндия, Франция, Швейцария, Оңтүстік Корея және Жапония қызықты болып табылады.

 - KazakhExport экспортты ұлғайту бойынша міндеттерге қол жеткізудегі рөлі, мүмкін, басты мәселе болып табылады. Сіздің ойыңызша, ел экономикасында түбегейлі өзгерістер ненің есебінен болуы мүмкін?

- "Ұлттық экспорттық стратегия" мемлекеттік бағдарламасы бойынша жұмыс үлкен және ауқымды. Ол экспортты қаржылық қолдауды ғана емес, яғни KazakhExport орындайтын функциялардың бір бөлігін, сондай-ақ Экспорттық бағдарланған кәсіпорындарға ұзақ мерзімді кредит беруді де қамтиды. Отандық экспорттаушыларға қайта қаруланған дұрыс, өйткені шетелдік нарықтарға бәсекеге қабілетті тауармен шығу керек. Ал ол үшін жабдықты инвестициялау, өндірісті ұлғайту, шығарылатын өнімнің сапасын арттыру және қаптаманың дизайнын жақсарту қажет.

Экспортты ынталандыру үшін "Бәйтерек" холдингінің басқа да даму институттары тартылған. Олар бірге қазақстандық өнімдер мен қызметтер экспортының өсуіне ықпал ететін бизнестің экожүйесін құрады.

– Наурыз айының соңында жалғыз акционер - "Бәйтерек" ҰБХ" АҚ KazakhExport шешімімен 34 млрд теңгеге қосымша капиталдандырылды. Өз капиталының ұлғаюы компанияның даму стратегиясына қалай әсер етеді?

- Расында да, компанияның меншікті капиталы 43,8 млрд теңгеден 78 млрд теңгеге дейін ұлғайды Бұл өңдеуші сектордағы қазақстандық экспорттаушыларды сақтандыру қолдау көлемін жылына 125 млрд теңгеге дейін арттыруға мүмкіндік береді. Бұл жерде: импортер банкі тарапынан міндеттемелерді орындамау тәуекелінен аккредитивті сақтандыру, импортер тарапынан төлемеу тәуекелінен экспорттық келісім-шарттар бойынша төлемді кейінге қалдыруды сақтандыру, импортердің аванстарын экспорттаушының аванстық төлемді қайтармау тәуекелдерінен сақтандыру, сондай-ақ экспорттаушылардың экспортты дамытуға бағытталған қарыздарын сақтандыру.

Бірақ шын мәнінде бұл айтарлықтай көп емес. Салыстыру үшін: Беларусьте экспорт-несие агенттігінің капиталы $ 280 млн, Ресейде-шамамен $ 1 млрд.құрайды. Сонымен қатар, олардың жалпы сомасы $800 млн және шамамен $20 млрд.экспортты қолдау бойынша мемлекеттік кепілдіктері бар. KazakhExport меншікті капиталы $200 млн-нан сәл асты. Біздің компанияның мөлшерін тіпті Еуразиялық экономикалық одақтағы (ЕАЭО) әріптестермен салыстыра отырып, біздің қай жаққа қарай өсуіміз керек екенін түсінеміз.

- Яғни, өз капиталының мөлшері қаншалықты көп болса, отандық экспорттаушыларды қолдау үшін мүмкіндіктер соншалықты кеңейе ме?

-Шағын капиталда біз ірі жобаларды жүзеге асыра алмаймыз немесе міндеттемелердің үлкен көлемін қабылдай алмаймыз. Тиісінше қазақстандық экспорттаушылар олардың бәсекелестері сыртқы нарықтарда ие болып отырған қолдауды ала алмайды. Ресей, Беларусь, Батыс Еуропа және Қытай компанияларының артында мол ресурстары бар толыққанды экспорттық-кредиттік агенттіктер тұр. Үлкен компанияда іске асыруға болатын мәмілелер көлемі бойынша да, ұстап қалуға болатын тәуекелдің барынша көп мөлшері бойынша да мүмкіндіктер бар.

- Руслан Викторович, ашық айтатын болсақ,  толық жұмыс істеу үшін сіздерге қандай сома қажет?

- 2020 жылы 34 млрд теңгеге тағы бір транш салынды. Біз оны алған кезде, компанияның меншікті капиталы 111,8 млрд теңгені құрайтын болады.

- Бұл жеткілікті бола ма?

- Бірінші кезеңде-иә. Сонымен қатар, жыл соңына қарай біз 102 млрд теңге көлемінде мемлекеттік кепілдік алуға үміттенеміз, ол пайда алушылар мен сақтандырушылар алдындағы міндеттемелерімізді жабатын болады Бюджет кодексіне тиісті өзгерістер енгізіліп, заңға тәуелді актілердің жобалары уәкілетті министрліктерге жіберілді. Маусым айының соңына дейін олар мақұлданады деп үміттенеміз.

- Мемлекеттік кепілдіктің пайда болуы экспорттық операцияларға қалай әсер етеді?

- Өткен жылы 90 млрд теңгеге жуық, 2016-2017 жылдары 60 млрд теңгеге сақтандыру міндеттемелерін қабылдадық. 2018 жылдың қорытындысы бойынша меншікті капитал 43 млрд теңгені, ал сақтандыру міндеттемелері – шамамен 110 млрд теңгені құрады. Біздің сақтандыру полисімізді өз тәуекелдерінен қамтамасыз ету ретінде қабылдайтын банктер мен экспорттаушыларда  "KazakhExport қандай да бір жағымсыз оқиғалар немесе сақтандыру жағдайлары орын алған жағдайда өз міндеттемелері бойынша жауап бере ала ма?"-деген сұрақ әрине туындайды. Банктер мен экспорттаушылар бұл туралы алаңдамауы үшін мемлекеттік кепілдік сияқты құрал қажет. Бұл бізге, бір жағынан, біз ұстап қалатын сақтандыру портфелінің сыйымдылығын арттыруға, ал екінші жағынан – анағұрлым ірі жобаларға қатысуға мүмкіндік береді.

https://kapital.kz/business/77559/chto-gosgarantiya-dast-kompanii-kazakhexport.html